Hulpverlener Olivera: “In Odessa is iedereen zwaar geraakt door oorlog”
Klinisch psycholoog en psychotherapeut Olivera Novakovic (35) werkt bijna een jaar voor Stichting Vluchteling als adviseur voor onze psychosociale hulp. Ze is net terug uit Odessa, een historische havenstad in het zuiden van Oekraïne.
Ze vertelt: “Er zijn heel veel vluchtelingen in Odessa, maar ze zijn moeilijker te vinden dan in andere crisisgebieden. Ze gaan zelden naar opvangcentra, ze logeren bij familie en vrienden en regelen alles zelf. Sommige mannen durven zich ook helemaal nergens te registreren, want ze zijn bang dat ze dan het leger in moeten. Psychologische hulp vragen, doen Oekraïners sowieso al niet snel. Daar rust een taboe op.”
Psychosociale hulp in Oekraïne
Als Olivera projecten bezoekt die financieel ondersteund worden door Stichting Vluchteling, kan haar rol coachend, adviserend, expertise delend, analyserend of controlerend zijn. In Odessa bezocht ze ziekenhuizen, tal van lokale non-gouvernementele organisaties en initiatieven van vrijwilligers om te kijken met wie Stichting Vluchteling op korte termijn het beste kan samenwerken als het gaat om hulp bieden aan mensen met psychosociale problemen.
“Iedereen, maar dan ook wer-ke-lijk iedereen in Odessa, is emotioneel zwaar geraakt door de oorlog. Het maakt niet uit of je een praatje met een taxichauffeur of met iemand in de supermarkt maakt; zodra je een beetje doorvraagt, krijg je een emotionele reactie.”
Olivera Novakovic van Stichting Vluchteling
“Dat geldt ook voor de vele vrijwilligers die vluchtelingen helpen. Die gaan dag en nacht door. Die luisteren naar de zware verhalen van ontheemden, delen eten, drinken en andere benodigdheden uit. Die doen alles. Daarom zijn ze moe. Heel moe. Velen krijgen tranen in hun ogen als ze hun ervaringen vertellen. Door de enorme berg werk die ze verzetten, zitten ze soms dicht tegen een burn-out aan. Ook zij hebben hulp nodig.”
Hulp is keihard nodig
De problemen in Odessa zijn groot, gaat Olivera verder. “Door de crisis in het land, zijn mensen angstig, depressief en gestrest. Daarnaast is het aantal mensen dat alcoholverslaafd is in Oekraïne hoger dan in de rest van Oost-Europa. Ook plegen er meer mannen zelfmoord. Lokale organisaties krijgen meer meldingen van huiselijk geweld. Veel mensen zijn werkeloos, want de bouw is gestopt en de haven gesloten. En door de oorlog zijn de mensen die eerder in een psychiatrische ziekenhuis waren opgenomen, ook weer terug bij af. Die worden nu weer opgenomen. Daarom zijn de ziekenhuizen, die ook nog eens kampen met een personeelstekort, nu overvol.”
Een van de belangrijkste conclusies die Olivera uit haar bezoek trekt, is: “Professionals en vrijwilligers hebben niet genoeg training om zichzelf te beschermen tegen een burn-out. De expertise is er, maar er is niet genoeg gekwalificeerd personeel om de benodigde ondersteuning te bieden. Als mensen beter begeleid worden, kunnen ze beter op zichzelf letten én dan kunnen ze vluchtelingen op een efficiëntere manier helpen.” Stichting Vluchteling werkt hard aan het verbeteren van die hulpverlening.
