Reisverslag Moldavië: “Bommen kwamen vlak bij ons neer”
Moldavië, een land met 2,6 miljoen inwoners, vangt een kleine 100.000 vluchtelingen uit Oekraïne op. Geen land in Europa huisvest per inwoner van de eigen bevolking meer mensen, terwijl het land het armst is in heel Europa. Onze directeur, Tineke Ceelen, bezocht onze noodhulpprojecten in het land en sprak mensen over de verschrikkelijke situatie.
Woensdag, 23 november 2022
Op de parkeerplaats naast de luchthaven van de Moldaafse hoofdstad Chisinau is het een komen en gaan van militairen en politie. Er hangt een gespannen, nerveuze sfeer. In de stad staan kruispunten vol geparkeerd, veel verkeerslichten werken niet en dat leidt op spitsuur tot een compleet verkeersinfarct. We doen er een eeuwigheid over om bij ons hotel te komen. De stad is aardedonker. De impact van de oorlog in buurland Oekraïne is luid en duidelijk.
Normaal wordt de elektriciteit van Moldavië opgewekt in het Transnistrië. Maar sinds Transnistrië geen gas meer geleverd krijgt van Rusland, dat moet immers dwars door Oekraïne aangevoerd worden, komt daar geen elektriciteit meer vandaan. De alternatieve energie die vanuit de Balkan, ook weer door Oekraïne naar Moldavië komt, is duur en niet genoeg om de energiebehoefte van het land te dekken. Als dan ook nog de basale infrastructuur gebombardeerd wordt, komt het niet alleen tot een black out in Oekraïne, maar ook in Moldavië.
Maar op ‘normale’ dagen is het ook donker. De regering vraagt iedereen te bezuinigen op energieverbruik. Kantoorgebouwen zijn ’s avonds niet verlicht, de straatlantarens zijn uit, en ook de vele verlichte reclameborden branden niet. Met een inflatie van zo’n 35% dit jaar, is zo’n oproep tot bezuinigen ook eigenlijk niet eens meer nodig. Zou je zeggen.
In mijn enorme hotelkamer heersen saunatemperaturen. Ik doe gauw de beide hete lucht blazende kachels uit om mijn steentje bij te dragen aan energiebesparing.
Donderdag, 24 november 2022
De oude vriendelijke man die ons bij zijn tuinhek opwacht is nauwelijks te verstaan door het gekef van een flinke roedel kleine hondjes. De man stampt even met zijn voet en maakt een maaiend gebaar met zijn armen, de hondjes stuiven weg. We zijn welkom, in het huis van Nicolaj en Anya, die samen 7 familieleden uit Oekraïne, op de vlucht voor het geweld daar, onderdak bieden.
Anya zit in de kraakheldere woonkeuken, een ruimte van hooguit 3 bij 4 meter. Er hangt een zoetige etenslucht. Vijf kleine kinderen rennen gillend van de pret tussen de volwassenen door. Ons gesprek is bepaald niet vrolijk. De 33-jarige Tatiana vertelt over de dag dat de oorlog hun leven binnen gedenderd kwam. ‘We hoorden overal explosies, en sirenes. Brandweer, ambulances, politie. Bommen kwamen vlak bij ons neer. De kinderen snapten niet wat er gebeurde. Ze waren doodsbang. Gilden en huilden.’ Tatiana is ook na 9 maanden nog altijd zichtbaar aangedaan als ze vertelt hoe ze uiteindelijk haar huis achter zich liet om naar Moldavië te vluchten. De kinderen spelen ondertussen een soort ganzenbord en lijken zich van het verdriet van hun moeder totaal onbewust.
Door de oorlog in Oekraïne hebben Nicolaj en Anya 7 extra monden te voeden. In hun dorp onder de rook van Comrat, een 100 kilometer ten zuiden van de Moldaafse hoofdstad Chisinau, worden veel vluchtelingen opgevangen. Meestal gaat het om familie die met wat kleding als enige bagage hier veiligheid zocht. Nicolaj vertelt dat zijn pensioen, ook door de duizelingwekkende inflatie van dit jaar, niet genoeg was om zelf het hoofd boven water te houden. Zonder de steun van hulporganisaties zouden Nicolaj en Anya niet weten hoe al deze monden te voeden. Anya huilt zachtjes. Nicolaj pakt haar handen vast, ik zie dat ook uit zijn ogen tranen rollen. ‘We zouden onze kleinkinderen zo graag iets willen geven. Maar we hebben geen geld.’
Moldavië, met zelf zo’n 2,6 miljoen inwoners, vangt een kleine 100.000 vluchtelingen uit Oekraïne op. Geen land in Europa huisvest per inwoner van de eigen bevolking meer mensen, terwijl het land het armst is in heel Europa. Op enkele duizenden mensen na, worden de meeste Oekraïners opgevangen bij mensen thuis.
Vrijdag, 25 november 2022
Er staat een lange rij wachtenden voor het containerkantoortje waar Oekraïense vluchtelingen geregistreerd worden voor de voedseldistributie. Elke week opnieuw, om misbruik te voorkomen. De mensen staan buiten. Het is waterkoud. Ik zie veel rode neuzen, stampende voeten en gewrijf met handen.
In 2019 toonde onderzoek aan dat 22% van de bevolking van Moldavië onder de armoedegrens leeft. Ongetwijfeld is dat percentage fors opgelopen sindsdien, door de corona- en de economische crisis en nu door de oorlog in buurland Oekraïne. De mensen in de wachtrij zijn heel dankbaar voor de hulp die ze krijgen; tassen vol basisvoedsel als pasta, rijst, tomatenpuree, thee en zonnebloemolie. Ze wachten er uren op.
Terwijl de mensen in de rij staan, maken onze collega’s een praatje met de vluchtelingen om te horen hoe het hen vergaat. Ze vragen vooral naar gezondheidsissues. Naast het registratiekantoortje is een huisartspost ingericht als mobiele kliniek. Wij betalen met geld dat ons via giro555 gegeven werd, voor de arts, de verpleegkundige en de medicijnen. De een na de ander zie ik naar binnen gaan. Vooral chronische ziektes zijn een probleem, vertelt de arts. De vluchtelingen hebben vaak geen medicijnen meer en weten niet hoe ze eraan moeten komen. De kliniek is een geschenk uit de hemel voor velen.
Een vrouw komt naar ons toe. Verlegen vraagt ze of we misschien een bloedsuikermeter voor haar hebben. Ze heeft diabetes en kan haar ziekte niet goed onder controle houden zonder zo’n apparaatje. Ik heb ook diabetes. Ik zou in paniek raken als ik mijn bloedsuikers niet zou kunnen meten. Ik voel de angst als ik haar gelaten zie luisteren naar het antwoord van de arts. Er zijn geen meters beschikbaar. De bestelde exemplaren laten al maanden op zich wachten.
