Taliban half jaar aan de macht: de realiteit in Afghanistan
“De trieste realiteit is dat het alleen maar erger zal worden in Afghanistan.” Daarvoor waarschuwt Benoit de Gryse - hoofd programma's en beleid bij Stichting Vluchteling – die net uit Afghanistan is teruggekeerd. In geen enkel land gaat het zo snel bergafwaarts als in Afghanistan.
Hoe gaat het met Afghanistan na zes maanden onder de heerschappij van de Taliban? Het land stevent sinds de terugkeer van de Taliban als machtshebbers af op een humanitaire ramp. De VN schatten kort na de machtsovername van de jihadisten in dat 97% van de Afghanen halverwege dit jaar onder de armoedegrens beland zullen zijn als er niet snel hulp geboden wordt. In Afghanistan dreigen miljoenen mensen slachtoffer te worden van hongersnood. Een half jaar na de machtsovername ligt de economie op z’n gat. Velen zijn hun baan kwijt. En ook de gezondheidszorg is volledig ingestort. Is er nog hulp mogelijk in Afghanistan, dat vooral afhankelijk was van de internationale gemeenschap?
Benoit, kun je iets vertellen over de situatie in Afghanistan?
“Als je door Kabul en Kandahar rijdt, krijg je toch het idee dat de oorlog een beetje voorbij is. In de steden zijn er momenteel niet veel aanslagen, zo waren er in Kabul vroeger makkelijk 5 tot 10 explosies per dag, iets wat nu niet meer gebeurt. Tegenwoordig kunnen mensen zich overdag vrijer bewegen. In de steden begint criminaliteit ‘s nachts een groot probleem te worden. Dit komt deels omdat de Taliban gevangenen heeft vrijgelaten, waardoor ook criminelen zijn vrijgelaten. Maar over het algemeen is het voor de bevolking een grote opluchting dat het nu veiliger lijkt.”
Hoe is de situatie vergeleken met een paar jaar geleden?
“Laten we de gezondheidszorg nemen. Die was een paar jaar geleden al ondermaats, maar wordt nu met de dag erger als gevolg van de sancties. Door het bevriezen van de gereserveerde financiële middelen en het stopzetten van internationale donorsteun. Dus krijgen artsen en ander medisch personeel geen salaris, kunnen voorraden de ziekenhuizen niet bereiken en hebben Afghanen geen toegang tot de zorg. En zelfs mensen die toegang zouden hebben privéklinieken, is er sprake van een enorme inflatie en hebben veel mensen geen baan meer, waardoor zij zich ook geen zorg kunnen veroorloven.
Er zijn meer veranderingen, de corruptie lijkt lager te zijn en het belangrijkste is dat de toegang voor hulporganisaties is toegenomen. Het is veilig om te zeggen dat in 95% van het land hulp kan worden verleend aan kwetsbare Afghanen. Het is een misvatting dat het nu moeilijker zou zijn om humanitaire hulp te verlenen. Dit hangt samen met de verbeterde veiligheid en het feit dat de overheid positief staat tegenover hulporganisaties.”
Wat is het meest nodig?
“Humanitaire hulp moet worden opgeschaald en prioriteit is nodig voor voedselzekerheid, gezondheid en toegang tot drinkwater. Maar aangezien het overkoepelende probleem natuurlijk de economische situatie is, moet er ook ontwikkelingshulp komen, gericht op levensonderhoud en investeringen. Hiervoor moet de banksector weer aan de slag. Dat is een politieke beslissing die verschillende staten moeten nemen, in de eerste plaats de VS.”
Wat weet jij over de mensenrechtensituatie in Afghanistan?
“Zoals zoveel mensen probeer ik inzicht te krijgen in de mensenrechtensituatie. Er zijn zorgwekkende verdwijningen van activisten geweest en vrouwen zijn uitgesloten van politiek of hoge posities. De Taliban zijn verdeeld over meer radicale leden en meer gematigde, politiek onderlegde leden. Het is moeilijk te voorspellen hoe deze dynamiek zal uitpakken.
Ook op het gebied van vrouwenrechten zijn er verschillen in de regio’s. Dit zal ook het geval zijn bij bijvoorbeeld kind huwelijken of willekeurige arrestaties. Tot nu toe is het veel hulporganisaties toegestaan – vaak na stevige onderhandelingen – om vrouwelijk personeel in functie te houden.”
Zijn er lokale hulporganisaties?
“Het is erg moeilijk voor lokale hulporganisaties omdat ze zwaar worden getroffen door de financiële beperkingen. Ze zijn er, maar effectieve hulp bieden is nu eenmaal moeilijker geworden. Hoe ze zelf over toegang kunnen onderhandelen, lijkt te verschillen.”
Wat is jouw verwachting en hoop voor Afghanistan?
“De trieste realiteit is dat het alleen maar erger zal worden. Ondervoeding zal alleen maar toenemen en veel boeren zullen de komende maanden hun gewassen niet kunnen planten. Ook het risico op toenemende criminaliteit en mogelijk gewapend verzet is reëel.”
Bron: KUNO – Platform for Humanitarian knowledge exchange
